In de loop van 1823 vertrok hij naar Rotterdam. Het aldaar gevestigde Nederlansche Zendelinggenootschap had nl. Jaenicke om enige aanstaande zendelingen gevraagd, die dan verder in ons land voor de arbeid in onze koloniën moesten worden gevormd, en onder dege­nen, die hij zond, behoorde ook Gützlaff. Ook hier betoonde hij grote ijver en maakte een reis naar Londen, waar hij Robert Morrison, de pionier van de zending onder de Chinezen ontmoet­te. Ook reisde hij naar Parijs en begon hij al te schrijven. Zijn eerste pennevrucht was een "Smeekschrift ten behoeve der Heidenen en Mohammedanen, gericht aan alle Christenen van Nederland".^[2]) Het volgende was een werk in twee delen: "Geschiedenis der uitbreiding van Christus' Koningrijk op aarde". Toen dit in 1828 het licht zag, was hij zelf al lang weg. Hij is in juli 1826 geordend en in september d.a.v. scheep gegaan, nadat hij nog een bezoek aan Mes­schert gebracht had. In januari 1827 kwam hij te Batavia aan. Het plan was aanvankelijk dat hij zou werken op Sumatra, onder de Bataks, maar daaraan kon niet zo dadelijk uitvoering gege­ven worden wegens een oorlog die daar woedde. Hij bleef toen voorlopig in Batavia en nam zijn intrek bij de Engelse zendeling Walter Henry Medhurst, van de London Missionary Society, onder wiens leiding hij een begin maakte met de studie van het Chinees. Nadat hij na enige maanden nog geen standplaats had gevonden, vroeg Elout, benoemd Resident van Riouw, hem daarheen te vergezellen. Hier vond Gützlaff gelegenheid onder de Chinezen werkzaam te zijn. Hij bleef er slechts kort. In den loop van 1828 begaf hij zich naar Siam, waar hij drie jaar geble­ven is. Hier predikte hij, verspreidde traktaten, verstrekte medische hulp en hield zich bovendien onledig met wetenschappelijke arbeid; hij vertaalde het Nieuwe en een deel van het Oude Testament in het Siamees. Zijn vrouw, Mary Newell, een Engelse, met wie hij in 1829 was gehuwd, stond hem met lexicografische arbeid ter zijde. Zij stierf echter reeds spoedig en liet hem toen een aanzienlijk fortuin na, waardoor het hem mogelijk was zijn arbeid voort te zetten. Daar hij het Nederlandse grondgebied verlaten had, meende het Genootschap zijn zorg niet ook over Siam te kunnen uitstrekken, waardoor hij nu op zichzelf stond. Zijn hart ging echter uit naar China, dat toen echter voor vreemdelingen gesloten was. Alleen in Kanton kon onder zeer beperkende maatregelen door Europeanen handel gedreven worden. Toen men in het begin van de 19e eeuw van protestantse zijde ging beproeven het Christendom daar ingang te doen vinden, bleek de deur hermetisch gesloten.
De eerste, die erheen gezonden werd, was Morrison. Hij vertrok in 1807; hij zag zich genoodzaakt over Amerika te reizen, daar de East Indian Company weigerde zendelingen mee te nemen. Toen hij echter in Kanton was, nam men hem echter wel als tolk in dienst. In Londen had hij reeds grote vorderingen gemaakt met de studie van het Chinees. Voor Morrison was dit de enige manier om in Kanton te blijven. Niemand mocht hem echter Chinese les geven. Toch heeft hij zeer in het geheim wel les gekregen, zodat hij de Heilige Schrift heeft kunnen vertalen en een woordenboek kunnen samenstellen.
Gützlaff was kostte wat kost van plan in China zelf door te dringen. Zo heeft hij als stuur­man en als kok op Chinese jonken gevaren en zelfs dienst gedaan als tolk op schepen, die gewapen-derhand in China opium binnensmokkelden. Er werd hierover naar Europa geschre­ven, dat hij de zaak van de verbreiding van het christendom de grootste schade toebracht. Hoe dat zij, hij maakte verscheidene reizen langs de Chinese kust en was de eerste protestantse zendeling, die in 1832 in Shanghai en zelfs in Tientsin voet aan wal zette. Hij heeft ook nog in 1837 geprobeerd in Japan door te dringen hetgeen hem door kanonschoten werd belet. In de havenplaatsen was hij, zoveel als hij kon, werkzaam met prediking, traktaatverspreiding en behandeling van zieken.
Wanneer hij niet op reis was, hield hij zich, meestal te Macao, bezig met allerlei wetenschappelij­ke arbeid. Ook schreef hij boeken, eerst over zijn verblijf in Siam, later over zijn reizen langs de Chinese kust^3], die in Europa in hoge mate de aandacht trokken, zowel in staatkundige en handels- als in zendingskringen. Men zag nu opeens de mogelijkheid voor zich om met een kwart van het mensdom in nader kontakt te komen. Hunnerzijds werd dit volstrekt niet begeerd; des te meer, juist in deze jaren, door de Engel­se regering. In 1834 liep de overeenkomst af met de East India Company, krachtens welke deze uitsluitend gerechtigd was met China handel te drijven; daar ze niet vernieuwd werd, zouden voortaan alle Engelsen met de Chinezen handelsbetrekkingen mogen aanknopen. Dit bracht met zich mee, dat de Engelse regering nu zelf haar onderdanen moest beschermen en hun belangen behartigen moest, met het oog waarop zij in rechtstreekse betrekking wilde treden tot de Chinese regering. Een verschil in zienswijze met China leidde tot ernstige moeilijkheden, die ten slotte in de zgn. opiumoorlog resulteerde. Men heeft het wel zo voorgesteld, dat Gützlaff deswege in 1835 als tweede gezantschaps-secretea­ris in dienst der Engelse regering getreden is, maar misschien hebben hier toch andere factoren een rol gespeeld.^[4] Anderzijds wordt er ook op gewezen, dat hij het zijne er toe bijgedragen heeft, dat er tussen hen en de Chinezen een betere verstandhouding ontstond. En men heeft het ook zo voorgesteld, dat zijn aandeel in het tot stand komen van de vrede van 1842 nog belangrij­ker is geweest. ^[5] Of dit juist is kunnen we niet zeggen. Bij het verdrag van Nanking moest China het eiland Hongkong aan Engeland afstaan en behalve Kanton nog vier havenste­den voor den handel met het buitenland openstellen.
Dadelijk vestigden zich nu enige tientallen zendelingen, meest Engelsen en Amerikanen, in de vijf havensteden, zo Medhurst te Shanghai en de later zo beroemde sinoloog James Legge verhuisde met het Anglo-Chinese college van Malakka naar Hong Kong. Gützlaff vestig­de zich ook op Hongkong, na eerst een jaar lang als gouverneur bewindvoerder te zijn geweest op het eiland Chusan, tegenover de monding van de Jangtsekiang, waar de bevolking hem zeer gewaardeerd schijnt te hebben. Nu kreeg hij de titel voor Chinese aangelegenheden.
Zoveel als zijn ambstbezigheden het hem toelieten, wijdde hij zich aan het werk der zen­ding. Evenals vroeger, werkte hij ook nu ontzaglijk hard. Maar hij ging zijn eigen weg. Met de andere zendelingen kon hij het over het algemeen niet best vinden. Hun methode stond hem niet aan: ze komen, zo schreef hij eens, richten een schooltje op met 20 leerlingen, wijden 4 à 5 jaar aan taalstudie en gaan dan om gezondheids- of andere redenen voor geruime tijd of ook wel voor goed terug, terwijl ze de zaken vrijwel zo achterlaten als zij ze bij hun aankomst gevon­den hebben. Het moest anders, meende hij; men moest zelf tot het volk gaan. Er was er één die dat deed, J.J. Roberts, een Amerikaanse Baptist. Tezamen met hem heeft Gützlaff het evangelie gebracht aan de lagere klassen van de bevolking op Hongkong, meestal vissers of steenhouwers. Er kwamen ook enige leden van zijn vroegere gemeente te Macao naar Hong­kong, en het viel Gützlaff op, hoe goed hun het evangeliseren onder hun landgenoten afging. Het werd meer en meer zijn overtuiging, dat China door de Chinezen zelf bekeerd moest wor­den; die konden ook het binnenland in gaan, waar nog steeds geen Europeaan werd geduld.
Hij stichtte nu met een aantal bekeerlingen een Vereeniging tot uitbreiding van het Evange­lie (1844), die men gewoonlijk de Chinese Christian Union of kortweg de Chinese Union noemt. Zelf werd hij de secretaris en, wat meer zegt, de ziel van de vereniging. Hij gaf onder­richt aan hen, die zich tot hem wendden en zond hen na enige tijd uit met voldoende geldmidde­len om een poos te kunnen leven, natuurlijk het binnenland in. Hij was niet van plan zich tot één provincie te beperken; nee, hij hoopte op den duur deze arbeid over heel China te kunnen uitstrekken. Gebrek aan helpers had hij niet; integendeel, er kwamen velen tot hem. 't Spreekt vanzelf, dat deze wijze van werken vrij wat kosten met zich bracht, en daarvoor tracht­te hij nu in Europa belangstelling te wekken, met name in Duitsland. Dat lukte ook wel, te eerder, daar er telkens van Gützlaff rooskleurige en hoopvolle berichten kwamen. En terwijl zijn verzoeken om hem zendelingen te sturen vroeger steeds waren afgewezen, besloten in 1846 twee zendingsgenootschappen elk twee man voor de zending in China af te zonderen, het Rijnsche Ferdinand Genähr en Köster, het Bazelse Rudolf Lechler en Theodore Hamberg.

Gützlaff, die zelf in kleding en leefwijze geheel Chinees was geworden - hij had zich zelfs door adoptie in de Chinese volksgemeenschap laten opnemen - eiste ook van zijn Europese helpers, dat zij zich als Chinezen zouden kleden, een staart dragen en wat dies meer zij. Hij heeft ook hen, meermalen zelfs, het binnenland in gezonden, vanwaar ze dan telkens al spoe­dig, van alles beroofd, terugkeerden. Natuurlijk traden zij ook toe tot de Chinese Union. De kennismaking met hun Chinese medeleden viel hun echter niet mee; er waren maar weinigen onder hen, die een meer dan hoogst oppervlakkige kennis van het Christendom hadden en hun leven was daarmee ook niet steeds in overeenstemming. Zij spraken er ook eens met Gützlaff over, maar die luisterde nauwelijks maar hen; hij was altijd zeer bezet en bovendien zeer lichtgelo­vig, gaarne geneigd aan te nemen, wat zijn slimme Chinese helpers hem op de mouw spelden. Het kwam zelfs zo ver, dat de Europese helpers uit de Union traden, wat echter niet ten gevolge had dat zij met Gützlaff in conflict geraakten. De Zweed Hamberg was zelfs be­reid, toen Gützlaff besloot ter wille van zijn groots plan ter bekering van China een propaganda­reis naar Europa te maken ^[6], voor de tijd van zijn afwezigheid de leiding der Union op zich te nemen.

­Gützlaff vertrok in het najaar van 1849. Hij heeft in zo goed als alle landen van Europa langer of korter vertoefd. Na Engeland was eerst Nederland aan de beurt. Hier was in ruim twintig jaar ontzaglijk veel veranderd, ook op godsdienstig gebied.^[7] Hamberg had zich reeds lang afgevraagd, of er in de Union niet tal van elementen waren, die niet deugden, maar was, nu hij zelf de leiding had, beter in de gelegenheid zich hiervan te overtuigen. Het bleek, dat verreweg de meeste helpers van Gützlaff bedriegers waren. Waren zij van geld en boeken voorzien, dan wierpen ze de boeken in het water of verkochten ze aan de drukkerij terug en verteerden het geld in het dorp, waar zij thuis hoorden, ergens in de nabij­heid. Zij flansten een soort dagboek in elkaar, waarin van allerlei reizen, soms in ver afgele­gen provincies, ervaringen en bekeringen melding gemaakt werd en namen, als ze verslag moesten uitbrengen, een paar Chinezen mee, die voor een fooitje wel enige vrome zinnetjes wilden zeggen, waarmee dan de altijd overbezette en lichtgelovige Gützlaff zich een rad voor de ogen liet draaien. Onder zijn helpers waren niet alleen bedriegers, maar ook dieven en opiumro­kers.
Aan het door Hamberg ingestelde onderzoek namen ook de andere in Hongkong gevestig­de zendelingen deel. Uit het gemeenschappelijk opgestelde protocol (20-26 februari 1850) bleek welke bezwaren de andere zendelingen te Hongkong hadden tegen de Vereeniging der Chineesche christenen, die Gützlaff had doen voorkomen als de kiem van een nationale Chinese kerk.
Enige maanden later, kort nadat hij ons land verlaten had, werd het protocol in Europa bekend. Het wekte grote ontsteltenis. Wat moest men ervan geloven? Gützlaff werd te Berlijn en te Kassel, waar verenigingen ter bevordering van de arbeid in China ontstaan waren, ter verantwoording geroepen. Hij verklaarde alles wat men tegen hem inbracht uit tegenwerking en betuigde dat, daar hij het werk des Heren werkte, degenen die dit verdacht maakten, met de Heer te doen hadden en niet met een ellendig, jammerlijk mens als hij was. Gützlaff heeft daar­na zijn terugkeer verhaast. Hij had in de Nieuwezijdskapel te Amsterdam gezegd dat hij drie jaar in Europa dacht te blijven, maar hij vertrok nog binnen het jaar, in november 1850. ^[8]) In Hongkong teruggekeerd, is hij na ruim een half jaar bezweken. Naar het schijnt heeft hij, na eerst alle relaties met de Chinese Union verbroken te hebben, zich later met haar verzoend. Met de geweldige wilskracht, waarover hij beschikte, heeft hij toen getracht te redden wat er te redden viel en is hij tegen de ontelbare moeilijkheden, die zich aan hem voordeden, opgetornd. Die worsteling is voor zijn verzwakt lichaam te veel geworden; de 9e augustus 1851 is hij daaron­der bezweken. Hij ging heen, allen vergevende, door wie hij zich verongelijkt achtte. Op zijn grafsteen vindt men de eretitel "Apostel der Chinezen", die velen hem bij zijn leven gaven. Volgens sommigen ten onrechte. ^[9]